Je zult anno 2015 maar op het punt staan een eerste duik te nemen in het rijke aanbod van televisieseries. Waar te beginnen? In ruim twintig jaar is modern televisiedrama verworden tot gigantisch bolwerk van culturele kwaliteit, waarmee je jezelf met gemak twee jaar kan vermaken. In dit artikel kijk ik naar de series van de zender waarmee het allemaal begon: Home Box Office (HBO).

HBO, een dochterbedrijf van Time Warner, is de oudste en langstlopende actieve zender die ‘pay-television’ aanbiedt in de Verenigde Staten. De zender is opgericht in 1972 en vormt sindsdien de thuisbasis voor sterk gevarieerde content: sport, documentaires, film, politiek en natuurlijk dramaseries. In 1997 lanceerde HBO haar eerste één-uur-per-aflevering durende dramashow Oz, waarin de rauwheid van het gevangenisleven in het fictieve Emerald City aan bod komt.

Voor de ontwikkeling van deze serie was het betaalsysteem van HBO van groot belang. Leden van de zender betalen voor een abonnement, waardoor de zender niet afhankelijk is van reclame en belangrijker nog: reclamemakers. Tot de eerste uitzending van Oz, stonden de verhaallijnen van grofweg alle televisieseries onder druk van (vaak republikeinse) CEO’s en adverteerders. Zij wilden hun reclames laten zien tussen life-affirming moments, happy ends en fatsoenlijk taalgebruik. Het schrijven van verhalen was daarmee een kwestie van marketing en consumentenpsychologie – Oz was een van de eerste series die zonder deze formules hoefde te werken en daarmee in alle vrijheid ontwikkeld kon worden. Een nieuw televisie-format was geboren, als ook de constatering dat een uur per aflevering verhaaltechnisch interessante mogelijkheden kan opleveren.

Oz werd goed ontvangen, maar het was The Sopranos dat de uiteindelijke wegbereider was voor de vele kwaliteitsseries die zouden volgen. Successeries als Mad Men, Game of Thrones en True Detective zouden niet zijn gemaakt als de maffiosiverhalen van David Chase er niet waren geweest. Het pionierswerk binnen de zender HBO kan daarom worden gezien als het begin van de ‘second golden age of television’ en de series die in het voetspoor van The Sopranos traden als moderne klassiekers. Het overzicht hieronder is een selectie van deze ‘eerste’ HBO series.

5. Carnivàle (2003)

Geschreven door Daniel Knauf

Deze serie is na twee seizoen al beëindigd, wat zou kunnen suggereren dat de serie teleurstellend is of enigszins zwak. Geen van beide is waar – mensen die de serie hebben gezien zullen de show lang blijven herinneren. De context, een rondtrekkend circus in het interbellum van de 19e eeuw, is erg aantrekkelijk en de duistere mystiek die subtiel door de verhaallijnen heen is geweven is erg beklijvend. De serie draait om de goedhartige vluchteling Ben Hawkins, die onderdak vind bij een groep rondtrekkende circus artiesten. Gaandeweg blijkt een duistere, mysterieuze priester cryptische en profetische dromen te delen met de hoofdpersoon. Het moet leiden tot een groot gevecht tussen goed en kwaad, waarna de serie abrupt eindigt. Het einde rijmt wat mij betreft niet helemaal met de dik aangezette aanloop, maar beide seizoenen zijn goed geschreven en prachtig gemaakt.

4. Oz (1997)

Geschreven door Tom Fontana

Een serie met erg veel geweld. Op z’n best is Oz een fantastische en eerlijke studie van sociale dynamiek binnen een gevangenis. De cipiers, de priester, de verpleegsters en de directeur worden met evenveel nuance getoond als de gevangenen en probeert in zekere zin eerlijk te zijn over het gevangenisleven. Af en toe schiet de show door in het stapelen van ranselpartijen, verkrachtingen en martelingen die de serie soms tot een beproeving maken. De grenzen tussen goed en kwaad zijn vaag in Oz, een eerbare ambitie die veel scenarioschrijvers heeft geïnspireerd.

3. Six Feet Under (2001)

Geschreven door Alan Ball

In Six Feet Under is het thema één van de grootste taboes in de Westerse samenleving: de dood. De serie is geschreven door Alan Ball (American Beauty, Towelhead, True Blood) en is met recht een klassieker. De serie zoomt in op de familie Fisher, een gezin uit L.A. dat een begrafenisonderneming runt. De donkercomische benadering van het leven is soms hartverwarmend, soms pijnlijk, maar altijd is de betrokkenheid die je voelt als kijker bijna lijfelijk aanwezig. Een prachtige serie, die wat mij betreft nooit vergeten mag worden.

2. The Sopranos (1999)

Geschreven door David Chase

Een serie waarvan iedereen op z’n minst heeft gehoord. Tony Sopranos, staat aan het hoofd van een mafia-organisatie en zijn gezin, maar weet die taken maar moeilijk te combineren. Hij zoekt hulp bij een psychologe, met wie hij een weerbarstige verstandhouding ontwikkelt.

Het scala aan fascinerende karakters binnen The Soprano’s is fenomenaal, de verhaallijnen zijn vaker weld an niet brilliant. David Chase is en blijft schatplichtig aan The Godfather trilogie, maar ontstijgt deze invloed op alle mogelijke manieren. James Gandolfini draagt de serie met klasse – de gelaagde, gefragmenteerde persoonlijkheid van Toni wordt op een schitterende manier gespeeld en blijft gedurende de hele serie fascinerend.

1. The Wire (2002)

Geschreven door David Simon

The Wire is lastig te beschrijven aan mensen die de show niet kennen. ‘Een erg goede politie serie’, maakt weinig mensen enthousiast, en het is volgens schrijver David Simon ook beslist geen ‘cop show’. Wat het dan wel is? Waarheidgetrouwe, complexe verhalen over de Amerikaanse onderklasse in het postmoderne stedelijke Amerika. Dat klinkt misschien ook niet direct als een aanbeveling, en het heeft dan ook even geduurd voordat The Wire de status kreeg die het nu heeft. De serie is goed omdat het een punt wil maken – de verhalen tonen de gaten en hiaten in het rechtssysteem, de politiek, het onderwijs en de journalistiek. Belerend is The Wire echter nooit, de verhalen lijden nergens onder de ambitie is te laten zien wat nog nooit eerder vertoond in een dramaserie. Goede series zijn er inmiddels te over, en er zullen nog veel komen, maar of ze het niveau van The Wire halen is maar zeer de vraag.